Charakterystyka i leczenie objawów nieżytu nosa

KATAR jest objawem ostrego zapalenia błon śluzowych nosa. Wywoływany jest najczęściej przez wirusy, bakterie oraz alergeny. Przy zakażeniu wirusowym katar ma charakter wodnisty, natomiast przy bakteryjnym występuje śluzowo-ropna wydzielina. 

Podczas zapalenia uwalniane są mediatory stanu zapalnego tj. bradykinina, histamina. W wyniku tego dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, które wypełniają się krwią  tzw. przekrwienie błony śluzowej nosa. Do przekrwienia dołącza się jako następstwo przesączanie się płynów z rozszerzonych włośniczek czyli obrzęk błony śluzowej.

Główną grupa leków stosowanych w nieżycie nosa są sympatykomimetyki. Ich mechanizm działania polega na obkurczaniu naczyń krwionośnych zmniejszając ich przekrwienie i obrzęk. Dodatkowo sympatykomimetyki zmniejszają ilość wydzieliny ułatwiając oddychanie. 

Leki te można stosować miejscowo w postaci kropli, aerozoli lub żeli do nosa, a także ogólnoustrojowo. Preparaty stosowane miejscowo zawierające w swoim składzie:

• chorowodorek ksylometazoliny : OTRIVIN 0,1% dla dzieci powyżej 12 r.ż. i dorosłych, XYLOMETAZOLIN 0,1% dla dzieci powyżej 12 r.ż.  , XYLORIN, XYLOGEL (żel do nosa), SUDFED XYLOSPRAY 0,1%, NASIC (dodatkowo zawiera dekspantenol, który wspomaga regeneracje błony śluzowej nosa.
• chlorowodorek oksymetazoliny: NASIVIN, OXALIN.
• azotan nafazoliny: BETADRIN WZF, RHINOPHENAZOL.

Sympatykomimetyki należy stosować od 7 do 10 dni. W czasie dłuższego stosowania może dojść do uszkodzenia nabłonka rzęskowego i w konsekwencji do polekowego nieżytu nosa.

Preparaty stosowane ogólnoustrojowo zawierają:

• chlorowodorku pseudoefedryny (SUDAFED, APSELAN, GRYPOLEK, IBUPROM ZATOKI)
• chlorowodorku fenylefryny (GRIPEX HOT ACTIVE).

Kolejnymi preparatami dostępnymi w aptece stosowanymi w nieżycie nosa są wody morskie i roztwory soli fizjologicznej. Stosowane są one wyłącznie miejscowo. Nawilżają błonę śluzową nosa, oczyszczają nos z wydzielin, bakterii, wirusów, udrażniają nos i przede wszystkim ułatwiają oddychanie. Najczęściej stosowane z nich to DISNEMAR dostępne w dwóch wersjach dla dzieci i dorosłych. STERIMAR, QUIXX NASAL SPRAY.

Bardzo istotna w dolegliwościach nieżytu nosa jest aromaterapia w postaci inhalacji olejkami eterycznymi. Wdychanie par łagodnie podrażnia błonę śluzową oskrzeli, zwiększa ich ukrwienie, wydzielanie śluzu, ułatwia odkrztuszanie a także udrażnia nos  Olejki eteryczne są mieszaniną związków terpenowych. Mają przyjemny zapach, jednakże wykazują działanie drażniące i niszczą żywe komórki. Szczególnie po podaniu doustnym drażnią błonę śluzową przewodu pokarmowego i mogą uszkadzać narządy miąższowe. Dlatego bardziej bezpieczne jest stosowanie olejków eterycznych w postaci inhalacji. Sporządza się je poprzez dodanie do szklanki gorącej wody 3-5 kropli mieszaniny olejków.

Olejki eteryczne, które są stosowane to:

• olejek sosnowy (Oleum Pini);
• olejek terpentynowy (Oleum Terebenthinae);
• olejek miętowy (Oleum Menthae);
• olejek tymiankowy (Oleum Thymi);
• olejek macierzanki (Oleum Serpylli);
• olejek z pieprzu betel (Oleum Betel).

Olejki eteryczne są również zawarte w żelach oraz maściach do smarowania (AROMIK), sztywtach do nosa i plastrach AROMACTIV.